Czy możliwe jest wyłączenie stronniczego biegłego w postępowaniu cywilnym?

Tak, istnieje możliwość złożenia wniosku o wyłączenie biegłego sądowego. Jak stanowi art. 281 § 1 kodeksu postępowania cywilnego (kpc) aż do ukończenia czynności biegłego strona może żądać jego wyłączenia z przyczyn, z jakich można żądać wyłączenia sędziego. Gdy strona zgłasza wniosek o wyłączenie biegłego po rozpoczęciu przez niego czynności, obowiązana jest uprawdopodobnić, że przyczyna wyłączenia powstała później lub że przedtem nie była jej znana. W myśl § 2 powołanego przepisu o wyłączeniu biegłego rozstrzyga sąd prowadzący sprawę po wysłuchaniu stron i biegłego. Od wysłuchania stron lub biegłego można odstąpić, gdyby miało to doprowadzić do nadmiernej zwłoki w postępowaniu.

Co do zasady można więc złożyć wniosek o wyłączenie biegłego zarówno z przyczyn określonych w art. 48 kpc (przyczyny wyłączenia sędziego z mocy ustawy), ale także na podstawie art. 49 kpc, który stanowi, iż niezależnie od przyczyn wymienionych w art. 48, sąd wyłącza sędziego na jego żądanie lub na wniosek strony, jeżeli istnieje okoliczność tego rodzaju, że mogłaby wywołać uzasadnioną wątpliwość co do bezstronności sędziego w danej sprawie.

Specyficzna sytuacja zachodzi, gdy biegły dopiero po doręczeniu stronom jego opinii okaże się być tzw. biegłym stronniczym. Może to mieć miejsce np. wtedy, gdy biegły w treści ekspertyzy wyrazi emocjonalnie nacechowany negatywny stosunek do którejkolwiek ze stron lub jej przedstawicieli. Przykładowo sytuację taką opisano w Wyroku Sądu Najwyższego z dnia 7 października 2020 r., II UK 308/19, opubl. Lex, gdzie trafnie stwierdzono, iż „W świetle art. 49 k.p.c. w związku z art. 281 k.p.c. strona może żądać wyłączenia biegłego, jeżeli istnieją okoliczności tego rodzaju, że mogłyby wywołać uzasadnioną wątpliwość co do bezstronności biegłego w danej sprawie. Taką okolicznością może zaś być emocjonalny stosunek biegłego do strony lub jej pełnomocnika, manifestowany w pisemnej lub ustnej odpowiedzi na merytoryczne pytania i zarzuty stawiane wcześniej sporządzonej opinii, nawet jeśli biegły uznaje je za bezzasadne.” Wbrew pozorom z sytuacją taką w opiniach biegłych spotykamy się coraz częściej. Niektórzy biegli wbrew ciążących na nim obowiązkach zanieczyszczają merytoryczną treść opinii kąśliwymi i złośliwymi uwagami pod adresem stron i ich pełnomocników. Oczywiście postawa taka wymaga zdecydowanej reakcji sądu i wyłączenia takiego biegłego od udziału w sprawie. Wówczas Sąd powinien dopuścić również dowód z opinii innego biegłego.

A co, jeśli Sąd I instancji oddali nasz wniosek o wyłączenie stronniczego biegłego? Wówczas warto wiedzieć, że na takie postanowienie nie służy zażalenie, ale kwestię tę będziemy mieli prawo podnosić w ewentualnym środku odwoławczym (np. apelacji) od wydanego w sprawie wyroku czy innego orzeczenia końcowego. W takim wypadku należy złożyć odpowiedni wniosek wynikający art. 380 kpc przed Sądem II instancji.